Πόσο μάλλον τώρα, σε εποχές Μνημονίου, που κατεδαφίζονται με μανία και οι ελάχιστοι κανόνες (π.χ. πανηγυρίζει το ΥΠΕΚΑ, διότι σε ποσοστό 80% των έργων και δραστηριοτήτων μεσαίας και μικρής κλίμακας καταργήθηκε η υποχρέωση εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, βάσει των οποίων θεσπίζονται οι περιβαλλοντικοί όροι κατασκευής και λειτουργίας. Μάλιστα βαφτίστηκε μέτρο αντιμετώπισης της γραφειοκρατίας).
Από τις 8 υποθέσεις, ως η πιο "ώριμη" για να ξεκινήσει εκ νέου παραπομπή μετά χρηματικού προστίμου θεωρείται από την Ε.Ε. η διαχείριση των αστικών αποβλήτων (χωματερές), την ώρα που η κυβέρνηση, μέσω ΣΔΙΤ, ευλογεί την κατασκευή εργοστασίων επεξεργασίας σύμμεικτων αποβλήτων, η οποία ακυρώνει κάθε προοπτική μείωσης του όγκου των αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση κ.λπ., σε πλήρη αντίθεση με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία.
Σύμφωνα με απόφαση της 19ης Δεκεμβρίου 2012, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καταδίκασε την Ιρλανδία, που κι αυτή βρίσκεται σε μνημονιακό κλοιό, να καταβάλλει κατ' αποκοπή ποσό 1.500.000 ευρώ για παραβίαση της Οδηγίας 85/337 που αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον.
Η πρώτη καταδίκη εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2008 και η Ε.Ε. προσέφυγε εκ νέου στο Δικαστήριο διαπιστώνοντας πως η Ιρλανδία είχε εκτελέσει εκπρόθεσμα την απόφαση αυτή, ζητώντας το κράτος - μέλος να καταβάλλει κατ' αποκοπή ποσό ύψους 4 387.714,80. Το Δικαστήριο μείωσε την ποινή επισημαίνοντας, αν και έκρινε την παράβαση ιδιαιτέρως σοβαρή, πως: “Για τον υπολογισμό του ποσού αυτού, πάντως, ελήφθη υπόψη ότι η ικανότητα πληρωμών της Ιρλανδίας μειώθηκε σε κάποιο βαθμό στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης". Ως εκ τούτου, κατά το Δικαστήριο, "πρέπει να συνεκτιμηθεί η πρόσφατη εξέλιξη τόσο του πληθωρισμού όσο και του ΑΕΠ του εν λόγω κράτους, όπως είχε κατά τον χρόνο εξετάσεως των πραγματικών περιστατικών από το Δικαστήριο".
Στη δεύτερη υπόθεση, εκτός του εφάπαξ προστίμου, επιβλήθηκε και ημερήσιο. Και εδώ μειωμένα σε σχέση με την πρόταση της Κομισιόν. Η ιστορία ξεκινά με την παραπομπή της χώρας το 2008 στο Δικαστήριο για κακή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας για τη διαχείριση "των οικιακών λυμάτων στις αγροτικές περιοχές μέσω σηπτικών δεξαμενών και άλλων μεμονωμένων συστημάτων επεξεργασίας λυμάτων".
Στις 29 Οκτωβρίου του 2009 το Δικαστήριο εκδίδει την πρώτη καταδίκη. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι τα μέτρα συμμόρφωσης με την απόφαση του Δικαστηρίου ήταν ανεπαρκή και κατέθεσε εκ νέου προσφυγή ζητώντας να υποχρεωθεί η Ιρλανδία να καταβάλλει πρόστιμο 4.771,20 ευρώ ημερησίως για το διάστημα από την έκδοση της πρώτης απόφασης έως τη δεύτερης και τελική (19 Δεκεμβρίου). Επιπλέον πρότεινε να επιβληθεί χρηματική ποινή 26.173,44 ευρώ την ημέρα για το χρονικό διάστημα από την έκδοση της τελικής απόφασης μέχρι την πλήρη συμμόρφωση με τα οριζόμενα στην απόφαση του 2009.
Το δικαστήριο τελικά έκρινε ότι η Ιρλανδία ναι μεν δεν συμμορφώθηκε, αλλά "κατέβαλε προσπάθειες", ενώ λόγω και της "μείωσης της ικανότητάς της πληρωμής λόγω της οικονομικής κρίσης" επιβλήθηκε χρηματική ποινή 12.000 ανά ημέρα καθυστερήσεως στην εκτέλεση της απόφασης τους 2009, "αρχής γενομένης από την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας απόφασης και μέχρι την πλήρη εκτέλεση της απόφασης του 2009". Επίσης η Ιρλανδία υποχρεώνεται να καταβάλλει εφάπαξ ποσό 2 εκατ. ευρώ.
Οι "προστιματικές" εκκρεμότητες
Στα καθ' ημάς έχουν συσσωρευθεί οκτώ τον αριθμό αποφάσεις προς συμμόρφωση, που χρονολογούνται από το 2004, με πιο πρόσφατη την καταδίκη του Νοεμβρίου για την κακοποίηση της Λίμνης Κορώνειας ύστερα από αυτεπάγγελτη εκκίνηση της διαδικασίας επί παραβάσει από την Κομισιόν το 2008 για παραβίαση των Οδηγιών 92/43 και 91/271. Ο κατάλογος των καταδικών έχει ως εξής:
* Εγκατάσταση αποχετευτικού δικτύου - συστήματος επεξεργασίας αστικών λυμάτων στο Θριάσιο Πεδίο. Εκτέλεση της απόφασης του ΔΕΚ της 24ης Ιουνίου 2004 (υπόθεση C-119/02) λόγω έλλειψης συστήματος συλλογής και κατάλληλης επεξεργασίας των αστικών λυμάτων της περιοχής του Θριάσιου Πεδίου (κατά παράβαση της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ για τα αστικά λύματα). H υλοποίηση των έργων δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, καθώς εκκρεμεί η κατασκευή του δικτύου των δήμων και η σύνδεση με τα κτήρια. Τα εγκαίνια των εγκαταστάσεων του βιολογικού καθαρισμού έγιναν στο τέλος του 2010 για να επιδειχθεί και πρόοδος, καθώς τα έργα συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής. Η υπόθεση ξεκίνησε να διερευνάται από την Ε.Ε από τον Ιούνιο του 1999.
* Απόβλητα - Παράνομες χωματερές: Εκτέλεση της απόφασης του ΔΕΚ της 6ης Οκτωβρίου 2005 (υπόθεση C-502/03). Λειτουργία τουλάχιστον 1.125 παράνομων ή ανεξέλεγκτων χωματερών, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία (κατά παράβαση της Οδηγίας 75/442/ΕΟΚ για τα στερεά απόβλητα, όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ). Κλείσιμο έως το τέλος του 2008 έλεγε η απόφαση, ενώ στη συνέχεια δόθηκαν και άλλες παρατάσεις. Στις υποχρεώσεις εντάσσεται και η αποκατάσταση των χωματερών που έχουν κλείσει. Η υπόθεση ξεκίνησε στα τέλη του 2001.
* Εφαρμογή της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, διαχείριση αστικών λυμάτων. Έως τις 31.12.2000, 24 οικισμοί δεν διέθεταν ούτε δίκτυα αποχέτευσης, ούτε βιολογικούς καθαρισμούς για τα λύματά τους. Η πρώτη καταδίκη εκδόθηκε στις 25.10.2007. Αφορά και οικισμούς στη βόρεια και βορειανατολική Αττική. Η υπόθεση, και ως εκ τούτου διαδικασία επί παραβάσει, ξεκίνησε στις 14/3/2001.
* Ανεπαρκής προστασία ελλείψει θεσμικού πλαισίου των Ζωνών Ειδικής Προστασίας δυνάμει της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και 92/4392/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους. Η πρώτη καμπάνα χτύπησε στις 11.12.08. Η διαδικασία εκκίνησε με προειδοποιητική επιστολή στις 11.12.2004.
* Απουσία σε εθνικό επίπεδο κατάλληλου σχεδιασμού διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων και λειτουργία ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης για παραβίαση έξι τον αριθμό Οδηγιών σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα. Καταδίκη εσοδείας 10.9.09. Η έναρξη της διαδικασίας επί παραβάσει χρονολογείται από τον Οκτώβριο του 2003.
* Εφαρμογή της Οδηγίας 2008/1, IPPC, για την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης από βιομηχανικές δραστηριότητες, η οποία απαιτεί πιο αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας. Η απόφαση εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 και η διαδικασία ξεκίνησε τον Μάιο του 2008.
* Κατάρτιση και αποστολή σχεδίων διαχείρισης εθνικών και διεθνών λεκανών απορροής ποταμών βάσει της Οδηγίας - πλαίσιο για τα νερά. Η προθεσμία εξέπνευσε από τον Δεκέμβριο του 2009, γι' αυτό και η καταδίκη του Απριλίου του 2012. Τη διαδικασία ξεκίνησε η Κομισιόν, με αποστολή προειδοποιητικής επιστολής. Ακόμη εκκρεμεί η εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων π.χ. Κρήτης και νοτίου Αιγαίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον νόμο 4042/2012 (άρθρο 44) η κυβέρνηση βρήκε την εύκολη λύση. Σε περίπτωση καταδίκης με την επιβολή προστίμου (π.χ. χωματερές, χωροθέτηση εγκαταστάσεων βιολογικών καθαρισμών) θα... πληρώνουν οι εμπλεκόμενοι ΟΤΑ με παρακράτηση των πόρων τους.
